یک سیکل جنسی از ۴ مرحله تشکیل شده است:

• پرواستروس
• استروس
• دی استروس
• آنستروس

فحلی (heating) به مرحله استروس گفته می شود. در این مرحله گربه ماده برای بارداری و تولید مثل، پذیرای گربه نر است. گربه اولین مرحله استروس (باروری) خود را هنگامی که به بلوغ می رسد، تجربه می کند. به طور متوسط، بلوغ یا بلوغ جنسی گربه، حدود ۶ ماهگی اتفاق می افتد، اما با با توجه به اینکه در چه زمانی سال است، کمی متفاوت می تواند باشد. ممکن است با توجه به نژاد و وزن بین ۴ تا ۱۲ ماهگی رخ دهد.

گربه ها از نظر تولید مثلی، پلی استروس فصلی هستند (سگ ها تنها دو بار در سال فحل می شوند):

• فصلی یعنی که در تمام طول سال قادر به تولید مثل نیستند و دارای یک بازه زمانی مخصوص به خود هستند که به آن فصل جنسی گربه گفته می شود.
• پلی استروس یعنی که چرخه یا سیکل جنسی آن در فصل جنسی، چندین دفعه اتفاق می افتد.

فصل جفت گیری و جنسی گربه:

فصل پرورش یا جنسی با توجه به عوامل جغرافیایی و محیطی مانند دما و تعداد ساعات روز، متفاوت خواهد بود. در نیمکره شمالی (من جمله کشور ایران)، با افزایش طول روز، فصل جنسی گربه آغاز می شود، معمولا از ابتدای بهار با گرم شدن هوا تا آخر تابستان، اتفاق می افتد. گربه ها نیاز به حداقل دوازده ساعت نور برای یک چرخه عادی دارند.

توجه کنید که در مناطقی که گرمسیری هستند، و گربه های که همیشه در خانه نگه داری می شوند، ممکن است در تمام طول سال چرخه ای جنسی داشته باشند.

طول دوره فحلی و سیکل کامل جنسی:

به طور متوسط گربه ها به مدت ۶ روز در دوره استروس یا فحلی به سر می برند. توجه کنید که اگر گربه ماده در زمان فحلی، نتواند جفت گیری کند، بعد از دوره زمانی کوتاه، دوباره وارد فحلی می شود.

در نتیجه یک سیکل کامل جنسی گربه می تواند از ۱ هفته تا ۶ هفته طول بکشد، اما به طور میانگین حدود ۳ هفته در نظر می‌گیرند.

بررسی کامل سیکل جنسی و فحلی در سگ ها– کلیک کنید.

نشانه ها و رفتارهای جنسی گربه در زمان فحلی:

• برخلاف سگ ها، معمولا در گربه ها خونریزی از واژن مشاهده نمی شود، و تغیراتی رفتاری بیشتر در گربه ها دیده می‌شود.
• اولین چیز مود توجه قرار می گیرد، بلند شدن صدا و تغییرات صدایی گربه است، مدام غر می زند، ناله و گریه می‌کند.
• مالیدن بدن به صاحب خود و وسایل خانه. همچنین مالش صورت خود به وسایل خانه.
• ممکن است عصبی و پرخاشگر شود.
• روی زمین غلت می زند.
• هنگامی که  پشت و یا ستون فقرات گربه را لمس کنید، انتهای بدن خود را بالا می کشد و پاها را می چرخاند، انگار رکاب می زد.
• بعضی از گربه های ماده ادرار می کنند یا حتی ممکن است هنگام فحلی، ادرار را بر روی اشیاء عمودی اسپری کنند. این حالت یک جور نشانه گذاری است. ادرار حاوی فرومون و هورمون است که به عنوان اعلام وضعیت تولید مثل خود به سایر گربه ها عمل می کند. (می تواند اولین نشانه ای باشد که گربه شما به بلوغ رسیده است).
• گربه های نر هم جهت تعین قلمرو و مالکیت بر گربه ماده ممکن است بر روی خانه یا حیات آن ادرار کند، و حتی برای جفت گیری با گربه ماده شما، سعی کند وارد خانه شود.
• ممکن است اشتهای خود را به طور کامل از دست بدهد.
• تمایل به فرار کردن از خانه دارد.
• لیس زدن اندام تناسلی و زیر شکم خود.

طول دوره بارداری در گربه:

گربه ماده برای تخمک گذاری باید چند مرحله جفت گیری کند. در واقع آزاد سازی تخمک از تخمدان در گربه مکانیکی است، و وابسته به عمل جفت گیری است. اکثرا طی یک دوره ۲۴ ساعته برای تخمک گذاری نیاز به ۳ الی ۴ جفت گیری دارند. ممکن است ۵ الی ۶عدد تخمک آزاد شود.

گربه ماده بعد از چند مرحله جفت گیری با گربه نر، ممکن است وارد بارداری شود. بارداری در گربه حدود ۶۴ تا ۷۱ روز با میانگین ۹ هفته (۶۳ روز) طول می کشد.

قابل توجه است که لزومی ندارد که گربه ماده، فقط با یک گربه نر جفت گیری کند، ممکن است  هر مرحله جفت گیری با یک گربه نر دیگری انجام شود، در این حالت، بچه گربه ها دارای پدران متفاوت هستند.

زمان برگشت دوباره گربه به فحلی:

وقتی گربه در مرحله فحلی است، و پذیرا جنس نر است، ۳ حالت اتفاق می افتد:

• گربه جفت گیری می کند و باردار می شود: در این حالت بسته به زمان شیر گرفتن بچه گربه ها، زمان برگشت دوباره فحلی متفاوت است. اما حدودا ۸ هفته پس از تولد بچه گربه ها است.
• گربه ماده جفت گیری می کند ولی باردار نمی شود: در اینجا بارداری کاذب را داریم. گربه می تواند تمام علائم حاملگی را نشان دهد (افزایش وزن، افزایش اشتها و حتی تولید شیر) اما در واقع هیچ بچه گربه ای وجود ندارد.گربه ماده ۴-۶ هفته بعد به فحلی برمی گردد.
• گربه ماده به گربه نر دسترسی ندارد: گربه ماده بعد از ۱ الی ۲ هفته، دوباره فحل می شود.این حالت چندین بار ادامه یابد، مگر اینکه جفت گیری کند یا فصل جنسی به پایان برسد.

جلوگیری از بارداری و آبستنی گربه:

کنترل و نگه داری گربه های فحل از نظر رفتار های جنسی من جمله ادرار کردن در خانه کاری سخت است. گربه های فحل  تمایل دارند که جفت گیری کنند، پس تقریبا اگر گربه شما در زمان فحلی بیرون از خانه برود، احتمال بارداری و آبستنی آن زیاد است.

 بهترین راه برای جلوگیری از باردار شدن گربه شما این است که او قبل از اولین چرخه جنسی خود، به روش جراحی اواریوهیسترکتومی (ovariohysterectomy) عقیم شود. معمولا توصیه می شود این عمل در سن ۶ ماهگی انجام شود. البته سن عمل یک مطلب بحث برانگیز است.

قابل ذکر است که گربه های ماده که عقیم نمی شوند، در معرض بیماری های خطرناکی مثل پیومتر، متریت، سرطان تخمدان، رحم و پستان هستند.

همچنین در صورت فرار گربه از خانه و جفت گیری، انتقال بیماری های واگیر مثل لوسمی و ایدز از گربه های خیابانی وجود دارد.

آیا گربه ها پریود می شوند؟

در حقیقت، گربه های ماده در طی یک دوره ماهیانه می روند، اما دوره هایشان کاملا متفاوت از قاعدگی های انسان است. خانم ها یک سیکل جنسی ۲۸ تا ۳۸ روز دارند، که دیواره داخلی رحم در هر دوره برای شروع سیکل جدید، به بیرون بدن از طریق واژن ترشح می شود، که به اصطلاح خونریزی یا پریودی گفته می شود. دیگر حیوانات پستاندار مثل فیل، خفاش و بعضی از موش ها این حالت را دارند.

دیگر پستانداران ماده چرخه جنسی مشابه دارند، اما یک بازجذب رحم قدیمی در آنها اتفاق می افتد تا خونریزی کنند. این پروسه تولید مثلی استروس یا فحلی شناخته می شود. گربه ها هم در این طبقه دسته بندی می شوند. ممکن است لکه های جزیی خون بر روری ملافه و یا بدن گربه مشاهده کنید.

آیا گربه شما همیشه فحل است؟ – فحلی پایدار در گربه ها

به طور معمول با کاهش مدت روز، گربه ها از فصل جنسی خارج می شوند. اما اگر گربه شما علائم فحلی را نشان می دهد، و همیشه فحل است، احتمال وجود کیست تخمدانی و یا سرطان تخمدان وجود دارد. در این حالت استروژن مدام ترشح می شود که باعث ایجاد استروس و علایم فحلی می شود.

بعد از انجام آزمایشات خون، ادرار و عکس برداری، دلیل فحلی دائم و پایدار در گربه تشخیص داده می شود. معمولا در این شرایط برداشت تخمدان و رحم پیشنهاد می شود.

توصیه های مهم در خصوص زمان فحلی گربه شما:

• نگه داری گربه در روزهای ابتدایی در باکس
• قرار دادن یک پستر گرم جهت آرام شدن گربه
• محل نگه داری گربه فحل باید ارتباطی با بیرون نداشته باشد، حتی اگر احتمال می دهید از طریق پنجره ها م تواند گربه ای را بیرون ببیند، پنجره ها را بپوشانید.
• جعبه بستر گربه را تمیز نگه دارید. هرجا که گربه توسط ادرار خود، علامت گذاری کرده است، سریعا تمیز کنید، از مواد پاک کننده با آمونیاک استفاده نکنید. آمونیاک نیز به طور طبیعی در ادرار یافت می شود و او را تشویق می کند که دوباره آن را علامت گذاری کند.
• با گربه خود بازی کنید و آن را شانه بزنید، اما قسمت پشت بدن گربه را ماساژ ندهید.
• استفاده از مواد آرامبخش

سایت دامپزشکی دکتر مبین