حالب (میزنای یا یورتر) لوله های کوچکی هستند که ادرار را از کلیه ها به مثانه تخلیه می کنند. حیوانات دو کلیه دارند. بنابراین، دو حالب وجود دارد. در یک سگ معمولی، هر یک از این دو حالب در محل خاصی به مثانه وارد می شوند. این امر اجازه می دهد تا ادرار که تقریباً به طور مداوم از کلیه ها تخلیه می شود، در مثانه جمع شود تا زمانی که سگ بخواهد ادرار کند.

حالب نابجا یک نقص آناتومیک است که در هنگام تولد در برخی از سگ ها وجود دارد. در سگی که حالب نابجا دارد، حالب به محل طبیعی خود در مثانه وارد نمی شود. در عوض، حالب ادرار را به مجرای ادرار یا حتی واژن (در سگ ماده) تخلیه می کند، که باعث تداخل توانایی طبیعی مثانه برای حفظ ادرار تداخل می شود.

اگر در حال خواندن این اطلاعات هستید، این احتمال وجود دارد که شما یک توله سگ (احتمالا ماده) با بی اختیاری ادرار دارید و به شما گفته شده است که ممکن است حالب نابجا داشته باشد. به احتمال زیاد، توله سگ شما به طور کامل به درمان عفونت مثانه و درمان‌های معمول بی‌اختیاری ادرار پاسخ نداده است. اگر واقعاً یک حالب نابجا یا حتی دو حالب داشته باشد، تنها شانس رفع بی اختیاری از طریق جراحی است.

علت حالب (یورتر) نابجا در سگ

قبل از اینکه بتوان حالب های نابجا را درک کرد، باید آناتومی طبیعی دستگاه ادراری را شناخت.

ادرار به طور مداوم توسط کلیه ها ساخته می شود و برای ذخیره سازی به مثانه منتقل می شود. لوله های کوچکی که از طریق آنها ادرار از کلیه به مثانه منتقل می شود، حالب نام دارند (یکی برای کلیه چپ و دیگری برای کلیه راست).

 مثانه ادرار را تا زمانی که به طور داوطلبانه تخلیه شود ذخیره می کند. مجرای که ادرار را از مثانه به بیرون بدن هدایت می کند، مجرای ادرار (میزنای، پیشابراه و یا یورترا – urethra) نامیده می شود.

حالب های نابجا یک نقص جنینی در هنگام رشد این دستگاه هستند. حالب ها به جای اتصال به مثانه، به مجرای ادرار، واژن، روده بزرگ یا حتی رحم متصل می شوند. بنابراین حالب ها ادرار را به ناحیه ای می رسانند که برای ذخیره ادرار مناسب نیست و متعاقبا این موضوع باعث نشت ادرار می شود. بی اختیاری و عفونت نتیجه معمول حالب نابجا هستند. بیشتر حیوانات مبتلا ماده هستند و اغلب ناهنجاری های آناتومیک داخلی ادراری متعددی وجود دارد.

انواع حالب نابجا

دو نوع حالب نابجا بر اساس محل اتصال آنها در داخل بدن حیوان خانگی وجود دارد. حالب های نابجا همانند یک حیوان سالم در تریگون مثانه متصل و باز نمی شوند.

داخل دیواری (Intramural):

رایج ترین نوع در سگ ها است. لوله‌های حالب به ناحیه تریگون مثانه متصل می‌شوند، اما از طریق دیواره مثانه به صورت تونل هدایت و در نهایت به سمت پایین تر از مثانه (یعنی مجرای ادرار) باز می‌شوند.

خارج دیواری (Extramural):

در سگ ها نادر است اما در گربه ها شایع تر است. زمانی است که حالب ها از مثانه عبور می کنند و در پایین دست مثانه متصل و باز می شوند. این ارتباط می تواند بیشتر در امتداد مجاری ادراری یا حتی به دستگاه تناسلی (یعنی میزنای یا واژن) باشد.

فاکتورهای مستعد کننده:

• جنسیت: احتمال ابتلای سگ های ماده ۹ برابر بیشتر از سگ های نر است
• نژاد: لابرادور رتریور، گلدن رتریور، هاسکی سیبری، تریر سفید هایلند غربی، پودل مینیاتوری، نیوفاندلند و تریرهای گندمی با پوشش نرم
• سن: بیشتر جوان ها

حالب نابجا یک ناهنجاری نادر در سگ ها و حتی در گربه ها کمتر است. فاکتورهای مستعد کننده در گربه شامل موارد زیر است:

• جنسیت: در هر دو جنسیت به یک اندازه
• نژادها: هیمالین، پرشین، مین کون
• سن: بیشتر جوان ها

در مورد سنگ مثانه در سگ بیشتر بدانیم! کلیک کنید

علائم بالینی حالب (میزنای) نابجا در سگ

بیمار معمولا یک توله سگ ماده زیر یک سال است که دارای موارد زیر است:

• ادرار در برخی مواقع نشت یا چکه می کند اما در برخی مواقع ادرار طبیعی است.
• لیسیدن ناحیه تناسلی؛ اغلب نشت ادرار باعث ایجاد بثورات در این ناحیه شده است.
• عفونت مثانه در ۶۴ درصد بیماران حالب نابجا دیده می شود.

لازم به ذکر است که عفونت ساده مثانه نیز همه موارد فوق را ایجاد می کند و تعبیر بسیار رایج‌تری خواهد بود. آزمایش و کشت ادرار مشخص می‌کند که آیا سگ عفونت مثانه دارد یا خیر و اگر چنین است، کدام آنتی‌بیوتیک علیه آن عمل می‌کند. یک پانل خونی اولیه عملکرد کلیه را ارزیابی می کند.

حالب های نابجا نادر هستند و مهم است که به دنبال دلایل رایج تر در مورد موارد فوق باشید. بسیاری از توله‌سگ‌ها ادرار مطیعانه و یا از روی هیجان ادرار می کنند. همچنین به علت مشکلات رفتاری (هنجارشکنی) ادرار می کنند، این موارد نیز باید رد شوند.

اگر با وجود درمان مناسب، بی اختیاری ویا عفونت ادامه یابد، اقدامات تشخیصی بیشتری مورد نیاز است.

شایع ترین علامت حالب های نابجا بی اختیاری ادرار یا چکیدن ادرار در سگ ماده جوان است. در حالی که حالب های نابجا ممکن است در سگ نر رخ دهد، سگ ماده به مراتب بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند.

علائم اغلب بلافاصله پس از از شیر گرفتن مشاهده می شود، اگرچه برخی از سگ ها تا زمانی که به بلوغ نرسند علائمی از خود نشان نمی دهند.

نشت ادرار مشاهده شده در حالب های نابجا ممکن است ثابت یا متناوب باشد.

سایر علائم حالب نابجا

• لیس زدن ناحیه تناسلی به دلیل مقدار کمی نشت ادرار
• تغییر رنگ موهای اطراف اندام تناسلی ناشی از نشت ادرار
• اغلب مستعد ابتلا به عفونت های مکرر دستگاه ادراری هستند
• تکرر ادرار با حجم کم
• ناراحتی یا زور زدن هنگام ادرار کردن
• درد شکم

توجه داشته باشید که همه سگ ها (گربه ها) علائم بالینی را نشان نمی دهند.

تشخیص حالب (یورتر) نابجا در سگ

• اولین آزمایشی که روی هر سگی با مشکل ادراری انجام می شود، آزمایش ادرار است. این آزمایش ترکیب شیمیایی ادرار را ارزیابی می کند؛ غلظت ادرار، اسیدیته، سطح پروتئین و سطوح مواد شیمیایی مختلف در ادرار را ارزیابی می کند. علاوه بر این، ادرار سگ شما زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا وجود گلبول های قرمز، گلبول های سفید و کریستال های ادراری را بررسی کند. گلبول‌های قرمز و سفید وجود عفونت یا التهاب را نشان می‌دهند، در حالی که کریستال‌ها می‌توانند علت یا اثر بیماری دستگاه ادراری باشند.

کشت ادرار و آزمایش حساسیت دقیق ترین راه برای تعیین اینکه آیا سگ شما عفونت ادراری دارد و در این صورت، کدام آنتی بیوتیک برای درمان توصیه می شود، است. عفونت های دستگاه ادراری در سگ هایی که حالب نابجا دارند شایع است.

• رادیوگرافی ساده و کنتراست
• اولتراسوند: حالب طبیعی خیلی کوچک است که با سونوگرافی دیده نمی‌شود، اما جریان ریز ادرار از حالب به مثانه به طور کلی قابل مشاهده است. اگر حالب متسع شده باشد (اغلب در حالب های نابجا)، این مورد با استفاده از سونوگرافی قابل مشاهده است. همچنین به دامپزشک اجازه می دهد سنگ مثانه را به عنوان علت مشکلات ادراری سگ شما رد کند.
• توموگرافی کامپیوتری با کنتراست (CAT یا سی تی اسکن): در انسان، سی تی اسکن روش تشخیصی انتخابی برای تشخیص حالب نابجا است. دقت بالایی دارد و محل دقیق چسبندگی حالب را نشان می دهد. در سگ نر، دقیق‌ترین آزمایش تشخیصی سی تی اسکن است.
• سیستوسکوپی: وسیله‌ای است که می تواند در داخل مجرای ادرار، واژن یا مثانه برای تعیین محل منافذ حالب استفاده شود. در سگ ماده، دقیق ترین آزمایش برای حالب‌های نابجا، سیستوسکوپی است.

درمان حالب نابجا در سگ

درمان حالب های نابجا مستلزم جابجایی حالب از محل غیر طبیعی خود به محل طبیعی تر است. این را می توان از طریق جراحی باز شکم یا لیزر (که در طی سیستوسکوپی انجام می شود) انجام داد. نتایج خوبی با هر دو روش مشاهده شده است. دامپزشک شما تعیین می کند که بهترین گزینه برای سگ شما کدام درمان است.

در برخی موارد، جراحی بی اختیاری مربوط به حالب های نابجا را به طور کامل برطرف نمی کند. اگر علائم سگ شما با ترمیم جراحی برطرف نشد، ممکن است داروهایی را برای کاهش بی اختیاری سگ شما تجویز شود.

نوع جراحی مورد استفاده برای اصلاح حالب نابجا بستگی به محل آن دارد. مطالعات نشان می دهد که هیچ افزایش قابل توجهی در ریسک یا عوارض بین هیچ یک از جراحی ها وجود ندارد. همه گزینه های جراحی نتایج طولانی مدت مشابهی دارند.

یورترونئوسیستوستومی

در این روش یک منفذ جدید روی مثانه برای حالب ایجاد می شود. این جراحی با ایجاد یک منفذ جدید برای حالب در محل صحیح، نوع حالب نابجا خارج دیواره را اصلاح می کند. ممکن است باعث تورم حالب در طول بهبودی شود، اما در عرض چند هفته برطرف می شود.

یورترونفرکتومی

در این روش حالب و کلیه را خارج می کنند. این جراحی بر روی بیمارانی انجام می شود که کلیه عملکرد دیر نداشته و یا دارای عفونت مزمن است. با این حال، تشخیص اینکه آیا کلیه مشکوک کار نمی کند می تواند دشوار باشد.

سیستوسکوپی لیزری

این جراحی یک روش جدید مخصوص درمان نوع اینترامورال (داخل دیواره) است. لیزر یک منفذ جدید حالب را به داخل مثانه در ناحیه طبیعی برش می دهد. جراحی هزینه کمتری دارد زیرا می توان آن را بلافاصله پس از تشخیص اولیه سیستوسکوپی انجام داد، در حالی که بیمار هنوز تحت بیهوشی عمومی است.

پیش آگهی حالب نابجا در سگ

نوع حالب نابجا، محل و اندازه آن تاثیری بر پیش آگهی و نتیجه درمان ندارد.  پیش آگهی بسته به نوع جراحی، مراقبت های بعد و زمان بهبودی ممکن است متفاوت باشد.

عمده ترین مشکلات بعد از جراحی، ادرار کردن کنترل نشده، نشت ادرار به بدن، تورم در محل جراحی و عفونت دستگاه ادراری است.

پیش آگهی بازگشت به ادرار طبیعی پس از ترمیم جراحی یا لیزر حالب نابجا نسبتا خوب است.

 مطالعات تخمین می‌زنند که تقریباً ۵۰ تا ۷۵ درصد از سگ‌هایی که حالب نابجا دارند، پس از درمان مناسب دیگر بی‌اختیاری ادرار را تجربه نخواهند کرد.

مطالعات نشان می دهد ادرار کردن کنترل نشده در گربه هایی که یورترونفرکتومی می کنند برطرف می شود.

مشخص نیست چرا برخی از حیوانات پس از جراحی به نشت ادرار ادامه می دهند.

حیوانات خانگی مبتلا به حالب نابجا نباید به منظور نسل کشی پرورش داده شوند.

علت بوی بد سگ چیست؟ کلیک کنید.

سایت دامپزشکی دکتر مبین – مشاوره دامپزشکی